Hôm nay là ngày 11.03, tròn 8 năm kể từ ngày thảm họa kép động đất và sóng thần ở khu vực Tohoku của Nhật Bản. Mình có theo dõi thời sự Nhật và những ngày gần đây TV luôn chiếu những đoạn video về khu vực bị sóng thần ập vào, rồi phỏng vấn người dân về cuộc sống của họ kể từ khi phải di tản khỏi nơi gần nhà máy điện hạt nhân Fukushima. Xem những đoạn phóng sự đó, mình lại nhớ đến chuyến tình nguyện cách đây 6 năm, lúc đó mình đã đến khu vực chịu thảm họa khốc liệt và trực tiếp chứng kiến cảnh tượng mà sóng thần đã gây ra cho người dân Nhật Bản ở đây.

11.03.2011

Một ngày không thể nào quên đối với người dân Nhật Bản cũng như toàn thế giới. Bản thân mình lúc đó mới học lớp 11 và vẫn đang ở Việt Nam. Tối ngày 10.03 mình vẫn nhớ như in là cả gia đình mình đi ăn tối ở nhà hàng Nhật, ở đó kênh TV vẫn chiếu những phóng sự về công việc, giải trí,… Vậy mà ngày hôm sau, mở trang Vnexpress lên mình thấy tiêu đề: “Sóng thần ập vào Nhật Bản, 1000 người có thể đã chết”. Mình click vào bài viết và thấy những bức ảnh, video quay cảnh sóng thần ập vào đất liền, nhà cửa, ô tô đều bị sóng cuốn đi và nằm ngổn ngang giữa đống đổ nát, nhà máy hạt nhân Fukushima thì phát nổ.

Đau lòng nhất là khi mình xem một đoạn video do chính người dân ở khu vực sóng thần quay lại, khi người đó đã tìm được một chỗ trên cao an toàn, nhưng ở dưới mặt đường vẫn có những chiếc xe ôtô đang quay đầu lại cố thoát khỏi cơn sóng thần, rồi hình ảnh một cụ ông đang cố gắng trèo lên trên một cái cột điện nhưng chỉ vài giây sau đó thì bị sóng cuốn mất.

Động đất 9 độ ritcher ở ngoài khơi vịnh Tohoku cũng ảnh hưởng đến các tỉnh lân cận khác trong đó có cả thủ đô Tokyo. Mình xem video thấy các tòa nhà lắc lư như thể sắp sập đến nơi, rồi hệ thống tàu điện phải dừng lại, hàng nghìn người bị mắc kẹt ở nhà ga, buộc phải đi bộ hoặc đi các phương tiện khác. Xem qua TV rồi các trang báo đã đủ để thấy muôn vàn khó khăn do thiên tai gây ra rồi, thử hỏi nếu bản thân là người trực tiếp trải qua thảm họa đó thì không biết như thế nào nữa…

11.03.2013

2 năm trôi qua kể từ thảm họa Tohoku, và vào đúng ngày 11.03.2013, lúc đó mình đang ở thành phố Kamaishi thuộc tỉnh Iwate, một trong những nơi bị ảnh hưởng nặng nề bởi thảm họa. Sau 2 năm, vẫn còn đó những đống đổ nát được gom lại ở một nơi, những tòa nhà bị sóng thần phá đi mất hơn một nửa. Đứng từ trên đồi nhìn xuống, một thành phố vốn sầm uất giờ trở thành một bãi đất trống không người ở. Ở gần đó có một chiếc tháp đồng hồ đã ngừng hoạt động và kim đồng hồ chỉ vào 3:25 phút, cũng là thời điểm sóng thần ập vào.

Đến những nơi này, mình không chỉ chứng kiến tận mắt những thành phố bị ảnh hưởng nặng nề bởi sóng thần, mà mình còn được lắng nghe những câu chuyện của người Nhật, nghe họ chia sẻ về những giây phút kinh hoàng trong buổi chiều ngày 11.03, cũng như chuỗi những ngày khó khăn sau đó. Xem những bức ảnh mình mới thấy người Nhật dù có gặp khó khăn hoạn nạn đến đâu, họ vẫn cứ kiên nhẫn chờ xếp hàng để lấy lương thực phẩm, vẫn chia cho nhau những nắm cơm dù không quen biết. Tinh thần người Nhật quả thực là đáng ngưỡng mộ.

Mình sang Nhật 10 ngày theo chương trình Kizuna, một dự án do Trung Tâm Hợp Tác Quốc Tế Nhật Bản (JICE) hỗ trợ. Mình đi theo đoàn có gần 100 người Việt Nam, gồm cả Bắc lẫn Nam, được chia thành 3 nhóm. Nhóm mình là nhóm C, gồm sinh viên đại học, giáo viên và những người đã đi làm. Sang bên Nhật, bọn mình được dự các hội thảo giới thiệu về thiệt hại động đất. sóng thần, hiểu rõ về quá trình tái thiết miền Đông Nhật Bản sau thảm họa, sau đó tổ chức hội thảo xây dựng kế hoạch sau khi về nước. Đó là chuỗi những ngày tình nguyện có ý nghĩa rất lớn đối với cá nhân mình.

Đợt sang Nhật năm 2013 cũng chính là lần quay lại Nhật sau 10 năm kể từ khi mình rời Nhật vào năm 2003. Hồi bé mình sống ở Nhật đến 2003 và sau đó về Việt Nam, cho đến tận 2013 mới có dịp được quay trở lại. 10 ngày ở Nhật sau 10 năm xa cách lại mang đến cho mình một cái nhìn rất mới về đất nước và con người Nhật Bản. Một đất nước tuy phải chịu nhiều thiệt thòi do thiên tai gây ra, nhưng tinh thần đoàn kết của người Nhật đã giúp cả đất nước vượt qua những gian khổ. Để rồi sau 8 năm, thành phố Kamaishi vốn trở nên tan hoang sau thảm họa, giờ đây sẽ trở thành một trong những thành phố đăng cai world cup rugby, dự kiến sẽ diễn ra vào tháng 9 năm nay.

15.893 người thiệt mạng, 6.152 người bị thương và 2.572 người mất tích tại 18 tỉnh của Nhật Bản và hơn 125.000 công trình nhà ở bị hư hại hoặc phá hủy hoàn toàn (Wikipedia), nhìn qua những con số mới thấy được sự khủng khiếp của động đất và sóng thần gây ra. Dự báo trong 20 năm nữa, Nhật Bản có khả năng phải đón một cơn động đất lớn, tâm chấn ở quanh vùng Kanto bao gồm Tokyo và Yokohama. Hi vọng rằng, mọi điều tốt đẹp sẽ luôn đến với đất nước mà mình luôn yêu quý.

Đây là đoạn video mình làm, kể về chuyến đi 10 ngày năm 2013.

Ảnh chụp từ máy ảnh của anh Thắng cùng đoàn.