Cách đây vài hôm mình đọc được tin người Nhật đổ xô đi mua giấy vệ sinh, chỉ vì từ một nguồn thông tin không chính xác được chia sẻ tràn lan trên mạng, rằng giấy vệ sinh và khẩu trang được bán ở Nhật đều là những mặt hàng được sản xuất và nhập khẩu từ Trung Quốc, nhưng sắp tới sẽ trở thành mặt hàng khan hiếm vì Covid-19.

Ông Hatagaya, chủ tịch nghiệp đoàn công nghiệp giấy gia đình Nhật Bản cũng đã đính chính thông tin và cho rằng những thông tin được chia sẻ ở trên là hoàn toàn không chính xác (theo VOV). Nhìn chung, nguồn thông tin sai lệch về sự khan hiếm của giấy vệ sinh do Covid 19 chính là nguyên nhân chính khiến người Nhật đổ xô đi mua món hàng này. Và mình nghĩ, nếu bạn đọc báo và cập nhật thông tin thì cũng sẽ biết được điều này.

Tuy nhiên, ngày hôm qua mình có xem được một đoạn video của Daigo (Youtuber) chia sẻ về vụ việc lần này nhìn từ góc độ tâm lý học. Mình thấy hay quá nên phải viết ngay để chia sẻ lại với mọi người.

Mình cũng biết được rằng, đây không phải là lần đầu nước Nhật chứng kiến cảnh tượng người Nhật chen chúc nhau đi mua giấy vệ sinh. Vào năm 1973, khi xảy ra khủng hoảng dầu mỏ, người dân Nhật cũng đã từng đổ xô đi mua giấy vệ sinh. Và hễ khi nào xảy ra một chuyện gì đó vượt ngoài tầm kiểm soát, như thiên tai, hay như dịch Covid-19 lần này, người Nhật lại đi mua giấy vệ sinh. Why?

Nhìn từ góc độ tâm lý học

Xét về phương diện tâm lý học, khi con người rơi vào trạng thái bất an hoặc bị stress thì thói quen mua sắm cũng sẽ bị ảnh hưởng theo. Cụ thể, chúng ta thường có hành vi mua sắm một cách ngẫu hứng, mua mà không suy nghĩ kĩ. Mình dịch từ cụm từ tiếng Nhật là 衝動買い (Shoudougai), còn tiếng Anh là “Impulse Buying“.

Có rất nhiều bài viết nghiên cứu về chủ đề mua sắm ngẫu hứng, và trong video Daigo đã chia sẻ về một khảo sát của đại học Chicago nhằm phân tích về khuynh hướng mua sắm vào một số thời điểm nhất định, cũng như là mối liên hệ giữa thói quen mua sắm và tính cách con người nói chung. Tiếc là video không share link bài nghiên cứu nên mình không tìm để dẫn link được vào bài viết này. Nhưng Daigo là một youtuber chuyên chia sẻ các kiến thức khoa học nên mình chắc chắn đây là nguồn thông tin chính xác.

Đi từ kết luận thì khi cảm thấy bất an, bị stress, hoặc gặp phải một chuyện mà bản thân không kiểm soát được, chúng ta thường có xu hướng mua đồ dùng thiết yếu hàng ngày (daily necessities). Nhờ việc mua những món đồ này, cụ thể như là giấy vệ sinh, giấy ăn hay dầu gội, bột giặt, mà ta có được cảm giác an tâm, được giải toả nỗi lo âu căng thẳng. Tại sao lại như vậy?

Như Daigo nói thì đây là một “cú lừa” của bộ não. Bằng việc mua và tích trữ những đồ dùng thiết yếu như giấy ăn và giấy vệ sinh, chúng ta cho rằng bản thân đã mua được thứ gì đó giúp có thể giải quyết được những vấn đề xung quanh, vốn dĩ trên thực tế là không kiểm soát được.

The reason why we feel kind of relieved when we buy those things in these situations is not because it assures you that we won’t run short of the item, it is because we feel as though we got a countermeasure for the situation we cannot control (basically it makes us feel as though we got some control back) 
– Phần dịch được trích từ comment của video

Tất nhiên, ở vụ việc lần này thì thông tin không xác đáng mới chính là nguyên nhân trực tiếp dẫn đến việc người Nhật đi mua giấy vệ sinh. Tuy nhiên nếu xét về mặt tâm lý học thì đây có thể được coi là một ví dụ nhỏ trong việc con người cảm thấy bất an vì một vấn đề nào đó nên đã đi mua đồ dùng thiết yếu.

Và cuối cùng, Daigo cũng đưa ra lời khuyên rằng, khi bạn cảm thấy stress và bất an, thay vì đi mua đồ hàng hiệu, đắt tiền thì hãy tìm mua những món đồ thiết yếu mà ta có thể sử dụng hàng ngày, qua đó giúp bạn giải toả stress hiệu quả hơn.

Nguồn:

https://vov.vn/the-gioi/nguoi-dan-nhat-ban-do-xo-mua-giay-ve-sinh-va-giay-an-1015831.vov#ref-https://www.facebook.com/

https://news.yahoo.co.jp/byline/shinoharashuji/20200229-00165350/