Vào một buổi sáng chủ nhật đẹp trời, khi đang ngồi lướt facebook thì bất chợt mình thấy một bài viết chia sẻ về 5 công việc đầu tiên thời sinh viên, với hashtag là #first5jobs. Đọc xong bài viết đó, mình cố nhớ lại xem bản thân đã từng làm những gì trong quãng đời hồi còn là sinh viên đại học. Đầu tháng mình đã khai bút trên blog bằng bài viết với con số 5, và trước khi kết thúc tháng 5 đầy ý nghĩa này, mình cũng sẽ viết một bài với con số 5. Gọi là 5 công việc đầu tiên nhưng chính ra xuyên suốt cả 6 năm học đại học (2 năm ở VN + 4 năm ở Nhật) thì mình cũng chỉ có đúng 5 công việc chính.

1. Gia sư + phiên dịch tiếng Nhật

Hai công việc này mình muốn ghép làm một vì nó đều liên quan đến tiếng Nhật.

Ngay từ năm đầu tiên của đại học, mình đã có 2 offer gia sư tiếng Nhật, một là cho một em học sinh cấp 3 chuẩn bị sang Nhật du học, còn lại cho một chị người quen của bạn mình. Năm đầu tiên của mình cực kì nhàn. Vì được miễn học tiếng Nhật (chỉ phải đi thi) nhờ có bằng N2, nên mình có thể sắp xếp đi dạy cả sáng lẫn tối. Nhưng hồi đó ham chơi lắm, mỗi tuần cũng chỉ dạy nhiều nhất là 3, 4 buổi (cho cả 2 người), mỗi buổi tiếng rưỡi. Cả hai người mà mình gia sư đều ở thuộc trình độ nhập môn – sơ cấp, nên mình không gặp khó khăn mấy, nhưng nghĩ lại thì hồi đó đúng kiểu “dạy vì giỏi tiếng chứ không biết dạy”. Cũng may là không bị học viên “đuổi giữa chừng”, và vẫn đều đặn dạy cho đến khi em học sinh cấp 3 kia đi du học, trong khi người chị còn lại thì (hình như là) mình chủ động xin nghỉ để chuẩn bị đi du học. Làm gia sư tiếng Nhật hồi đó cũng kiếm tiền kha khá đấy, nhưng tiêu cũng nhanh không tưởng. Buổi tối gia sư tiếng Nhật nhận được tiền xong đem đi tiêu luôn cho một bát mì ramen Hakata hảo hạng giá siêu chát.

Trong 2 năm học ở đại học Việt Nam, mình cũng nhận được một vài công việc phiên dịch tiếng Nhật, chủ yếu là theo sự kiện. Ví dụ như làm phiên dịch cho một sự kiện giới thiệu văn hoá, du lịch Nhật Bản, hay là phiên dịch cho một nhóm đối tác Nhật – Việt trong một bữa ăn. Được cái mình khá là tự tin với khả năng giao tiếp, nên lúc nào cũng tạo được ấn tượng tốt với những người xung quanh. Có điều hồi đó vốn từ vựng chuyên môn còn rất hạn hẹp, thi thoảng bị dí vài từ khó là lại ú ớ xong giải thích lòng vòng quanh co.

Mình còn nhớ rất rõ có một bữa ăn mà hai bên có nói về mảng kĩ thuật, mà mình thì mù tịt nên đang ăn phải lấy sổ ra, vừa memo vừa tra từ điển. Mấy bác Nhật thấy thế cười bảo mình không cần phải take serious quá đâu, cứ tận hưởng bữa ăn đi. Ngay sau câu nói đó, mình nói lời cám ơn, đứng dậy và đi lấy một đống đồ ăn vì đó là bữa buffet =))

2. Làm tourguide

Bên cạnh việc dạy và phiên dịch tiếng Nhật, thời sinh viên đại học ở Việt Nam mình còn có cơ hội được làm tourguide cho các đoàn sinh viên Nhật sang đây tham quan và trao đổi ngắn hạn. Trong nhóm những bạn sinh viên tình nguyện hỗ trợ các bạn Nhật thì mình luôn là đứa năng nổ nhất, và hầu như lúc nào cũng là đứa đi đầu trong các chuyến dẫn sinh viên Nhật đi tham quan Hà Nội (Hồi đó cũng gọi là có chút kiêu ngạo).

Thường thì các nhóm sinh viên Nhật này hay ở gần trường ĐH của mình (ULIS), và vì lịch trình của họ cũng khá là kín nên hiếm khi được dẫn các bạn đi lên tận phố cổ, mà chủ yếu là xung quanh khu vực Cầu Giấy. Lần nào đi tourguide cũng luôn có màn tham quan bảo tàng dân tộc học, mà mình nhớ là bản thân chắc phải vào đó gần chục lần trong vòng 2 năm. Tất nhiên tourguide không phải lúc nào cũng được tiền, vì chủ yếu là đi theo kiểu tình nguyện. Nhưng cái mà mình có được chính là các mối quan hệ bạn bè với sinh viên Nhật, nhờ đó mà sau này khi sang du học thì mình có rất nhiều nhóm để liên lạc và đi chơi cùng.

3. Phụ bếp ở quán Sushi

Đây là công việc part-time đầu tiên mà mình làm kể từ khi bỏ ĐH Việt và sang du học Nhật năm 2014. Sau một năm đầu tiên tập trung vào việc học tập và ổn định cuộc sống thì sang năm thứ 2, cụ thể là từ mùa hè năm 2015, mình đã tìm được một công việc làm phụ bếp quán Sushi ở trong trung tâm thương mại ở phố Minato Mirai (Yokohama).

Mình vẫn nhớ rõ hồi đó xin việc khá là dễ. Thay vì tìm baito (việc làm thêm) ở trên các trang mạng thông thường thì mình tìm baito thông qua các trang web giới thiệu cho người nước ngoài. Rồi mình thấy công việc baito ở quán sushi này khá là ổn, mà theo trí nhớ của mình là hơn 1000 yên/1 giờ, trong khi mức lương trung bình thường là 850-900 yên.

Sau một cuộc gọi điện được tencho (quản lý cửa hàng) trả lời, thì vài hôm sau đó mình đến phỏng vấn, và được tencho hỏi “mai mày đi làm luôn nhé?”. Đi làm thêm ở quán ăn thường sẽ được chọn một trong 2 công việc: phụ bếp hoặc là chạy bàn. Mặc dù bản thân tự tin với khả năng tiếng Nhật, nhưng mà dường như quán sushi lúc đó đang cần phụ bếp hơn, thế nên mình cũng vui vẻ đồng ý ngay.

Nhờ đi làm ở quán sushi mà kĩ năng nấu ăn của mình cũng lên trình kha khá. Nhưng mà trước tiên là phải nói đến trải nghiệm rửa bát. Trong suốt 1, 2 tháng đầu mình chủ yếu đứng ở khu rửa bát. Vì đây là quán sushi băng chuyền nên phải liên tục rửa các loại đĩa tròn sử dụng cho việc để các miếng sushi. Cũng may là trong bếp có loại máy chuyên dụng dùng để rửa đĩa sushi nên mình chỉ phải tráng qua rồi bỏ vào. Nhưng ngoài đống đĩa đó còn có các thể loại bát đĩa khác, rồi cốc sứ,… nói chung là tương đối mệt. Hồi đó mình cũng làm vỡ mấy cái cốc thuỷ tinh, mà mỗi lần như vậy là phải nói câu xin thứ lỗi (shitsureishimashita), rồi quay sang xin lỗi tencho.

Sau một thời gian thì mình được chuyển qua khu vực chế biến. Ở đây mình được học cách sử dụng dao để lọc và cắt cá, cũng như là nhớ vị trí của các món ăn chế biến sẵn được đặt trong tủ lạnh để khi nào có order thì mình chỉ việc quay lại, lấy thứ đó ra rồi đưa cho bên phụ trách bếp lửa. Hồi đó mình rất đô con và khoẻ, thế nên tencho lúc nào cũng nhờ mình vác mấy túi gạo lên vai rồi bỏ vào máy nấu cơm. Theo mình nhớ thì nó là một cái máy khá là to, chứ không phải là nồi cơm thông thường. Trong bếp thật ra có nồi cơm, nhưng đó là cơm nấu dành cho nhân viên.

Mình làm ở đó được 8 tháng, và xin nghỉ vào tháng 2 năm 2016 với lí do là từ tháng 4 sẽ bận đi internship. Đó chỉ là một cái cớ, còn thật ra lí do mình nghỉ là vì mình muốn tìm một công việc phù hợp hơn. Mình không ghét việc làm ở quán sushi, tencho và mọi người xung quanh đều rất tốt bụng, mình không hề bị phân biệt đối xử gì cả. Nhưng vấn đề nó nằm ở chỗ, nó hơi chán, cũng như là không gian bếp nó nhỏ và thấp, khiến mình gặp khó khăn trong việc di chuyển…

Còn nói về niềm vui lớn nhất khi làm ở quán sushi, đó là việc sẽ được ăn hết phần sushi còn sót lại, nếu như làm ca đêm. Cứ hôm nào có ca làm tối thì lịch ăn của mình sẽ luôn là: 8 giờ ăn một bát cơm nhỏ với canh miso, 11 giờ ăn vài miếng sushi, 12 giờ ghé vào Yoshinoya ăn thêm bát cà ri, rồi bắt đúng chuyến tàu cuối cùng để về nhà.

4. Dạy tiếng Việt

Sau khi nghỉ công việc ở quán Sushi, mình có apply một baito khác từ tháng 4, nhưng không được nhận. Ngay sau đó một thời gian thì bạn thân hồi cấp 3 (cũng đang du học hồi đó) giới thiệu cho mình một trung tâm dạy tiếng Việt cho người Nhật ở trên Tokyo. Mình bắt đầu đi làm ở đó, ban đầu là dạy thay một số ca, và sau 1 tháng thì đi dạy thường xuyên hơn. Học viên chủ yếu ở tuổi trung niên, thậm chí là có các ông bà đã về hưu. Họ học tiếng Việt vì sở thích, và cũng không đặt mục tiêu quá cao cho việc học tiếng Việt. Dẫu vậy, họ luôn thắc mắc tại sao học phát âm mãi mà chưa thể phát âm đúng được 6 thanh điệu của tiếng Việt. Thế là mình bắt chước cách dạy của bố (bố mình là chuyên gia hàng đầu về lĩnh vực dạy tiếng Việt cho người nước ngoài), sử dụng các thao tác của tay, đưa lên đưa xuống như một nhạc trưởng, và dạy họ cách phát âm chuẩn. Đi dạy tiếng Việt cho người Nhật kiếm được nhiều hơn, thậm chí là gấp đôi so với đi làm ở quán sushi, và cũng vui nữa. Nhưng quãng thời gian đi dạy cũng chỉ kéo dài đến cuối năm 2016 vì gặp phải vấn đề sức khoẻ. Kể từ đó, mình không còn đi làm thêm ở bất cứ chỗ nào, mặc dù có những lúc rất rất muốn trải nghiệm công việc này, công việc nọ.

5. Hỗ trợ sinh viên nước ngoài tại đại học Yokohama

Ngoài hai công việc part-time ở Nhật mà mình chia sẻ phía trên (phụ bếp sushi và dạy tiếng Việt), mình có một công việc nữa, đó là làm việc trong nhóm hỗ trợ sinh viên nước ngoài (tên là 105, vì “trụ sở” nhóm đặt tại phòng 105) của trường đại học Quốc lập Yokohama, cũng chính là nơi mình đã du học 4 năm. Tuy đây không hẳn là một công việc part-time kiếm tiền, nhưng cách thức hoạt động của nhóm cũng không khác gì một tổ chức, có ca làm, công việc đầy đủ. Bản thân mình tuy là du học sinh, nhưng nhờ có vốn tiếng Nhật tốt nên được phép đăng ký vào nhóm. Bên cạnh mình thì cũng có khoảng 3, 4 bạn người nước ngoài nữa tham gia (cũng toàn là Việt Nam). Công việc chủ yếu xoay quanh việc hỗ trợ du học sinh người nước ngoài đang học ở trường, cả học tập lẫn mặt sinh hoạt, đặc biệt là các vấn đề liên quan đến giấy tờ. Ngoài ra, nhóm cũng thường xuyên đứng ra tổ chức các sự kiện giao lưu sinh viên Nhật – du học sinh, hay là các sự kiện tham quan, cắm trại.

Kỉ niệm đặc biệt nhất của mình đối với công việc này, đó là khi mình được đảm nhiệm vai trò leader cho một sự kiện cắm trại 2 ngày 1 đêm có tên là Astage Camp vào đầu tháng 6 năm 2016. Đây cũng là sự kiện cuối cùng mà mình tham gia dưới tư cách là một thành viên của 105. Sau đó, vào tháng 7/2016 thì mình “tốt nghiệp” và rời khỏi nhóm sau 1 năm gắn bó.

Nghĩ lại thì thấy thời sinh viên đại học của mình (2 năm ở Việt Nam và 2 năm đầu ở Nhật) cũng “ổn áp” phết đấy chứ! Còn năm 3 và năm cuối thì tiếc là có khó khăn nhất định đã khiến mình không thể tận hưởng trọn vẹn cuộc sống du học. Nhưng không sao, tiếc một chút thôi. Để kết thúc bài viết, mình xin phép được bonus thêm chuyên mục NHỮNG CÔNG VIỆC MÌNH ĐÃ TỪNG MUỐN LÀM THỜI SINH VIÊN ĐẠI HỌC Ở BÊN NHẬT.

1. Huấn luyện viên thể hình (PT) =))))))))

Đầu năm 2016 là thời điểm “hoàng kim”, khi đó mình nặng hơn 80kg, bắp tay 40cm, người đô con, có tổng cộng 4 năm kinh nghiệm tự tập gym. Và mình đã luôn muốn thử sức với việc đi làm PT thể hình. Hồi đó bên cạnh tiếng Nhật thì trình độ tiếng Anh của mình cũng khá ổn, vì đi du học chương trình tiếng Anh, thế nên cũng tìm và apply thử một vài chỗ đang tuyển part-time PT, với hi vọng có một nơi nào đó nhận người nước ngoài như mình. Rốt cục là mình không nhận được bất kì một cuộc gọi nào. Hơi buồn tí, nhưng cũng đành chấp nhận đi kiếm công việc khác. Hồi đó mà có cách gửi ảnh cho người ta thì biết đâu lại được nhận =))

2. Nhân viên cửa hàng MUJI

Kể từ khi bắt đầu sống tối giản đầu năm 2018 và tập trung “đầu tư” vào lối sống, mình cũng bắt đầu để ý nhiều hơn đến các sản phẩm của MUJI, và thường xuyên ghé vào các tiệm MUJI, cho dù hôm đó mình không có nhu cầu mua sắm gì. Mình thích được đi lại trong không gian cửa hàng, và mỗi khi nhìn thấy các bạn nhân viên mặc bộ trang phục theo kiểu minimalist mà chính bản thân mình cũng đang mặc, thì mình cũng cảm thấy muốn được trải nghiệm làm một nhân viên part-time ở đây. Sắp tới ở Hà Nội sắp ở MUJI, nhưng mà chắc là mình sẽ trải nghiệm với tư cách là một khách hàng thôi…

3. Nhân viên cửa hàng Starbucks

Cũng từ thời điểm đầu năm 2018, mình ghé vào cửa hàng Starbucks nhiều hơn, cụ thể là Starbucks Minatomirai 21. Đó là một quán Starbucks rất lớn được kết hợp với hiệu sách Tsutaya. Mình được phép sang hiệu sách lấy bất cứ cuốn nào mình thích rồi ngồi đọc ở bên Starbucks. Trong suốt hơn nửa năm sau đó, tần suất đến Starbucks của mình cứ phải gọi là… một tháng có 30 ngày thì 20 ngày mình đến đó. Mỗi lần đến mình lại gọi trà hoa cúc (Chamomile tea), và với một phong cách ăn mặc ngày nào cũng giống nhau thì các bạn nhân viên ở đó đã biết rõ mình, rồi còn gọi mình là Kamomiru-san (Mr. Chamomile). Mỗi lần đến và order là mỗi lần mình được trò chuyện với các bạn ý, mỗi ngày một chủ đề, tuy cuộc đối thoại không quá dài, nhưng nó cũng là tiền đề cho việc giúp mình kết bạn với một số nhân viên ở đó, thậm chí là còn đi ăn uống với họ nữa. “Giá mà mình cũng được là một nhân viên ở Starbucks hồi đó…”. Mình đã từng nghĩ vậy!

Nếu như được quay trở lại thời sinh viên đại học bên Nhật, có lẽ mình sẽ chọn làm nhân viên cửa hàng Starbucks đầu tiên.

P/S: Ảnh nền là hồi mình đang đi dự giờ một lớp dạy tiếng Việt cho người nước ngoài ở khoa tiếng Việt trường ĐHKHXH&NV – ĐHQGHN. Bố mình bảo vào là dự mấy lớp để còn biết cách dạy, sau này sang Nhật biết đâu kiếm được việc dạy tiếng Việt cho người nước ngoài.